Сааўтары: Вінцэсь Сідаровіч і Баляслаў Сідаровіч
Чарговы раз разглядаючы мапы Налібоцкай пушчы, мая ўвага засяродзілася на яе паўночным захадзе, а дакладней на хутарах Будзішча і Шчучы Бор. Раней я ўжо шмат разоў бываў тамака ў ваколіцах гэтых хутароў, але на саміх хутарох бываў толькі хутка і праездам. У мяне быў вольны час, і я з сынамі Вінцэсем і Болесем вырашылі ажыцьцявіць вандроўку ў тую аддаленую ад нас частку Налібоцкай пушчы і завітаць у тыя паглыбленыя ў лес хутары. Было цікава, ці засталіся тамака тамтэйшыя карэнныя людзі, або хутарамі авалодалі ўжо новыя гаспадары з месцаў, і яны фактычна ўжо карыстаюцца імі толькі як лецішча.
Да таго ж мне была крыху вядома даўняя гісторыя паселішчаў Будзішча і Шчучы Бор як буды ў сутоках рэчак Бярэзіны і Чарніцы ад лавецкай і лясной гаспадаркі магнатаў Храптовічаў з Вішнева. Буда як леса-гаспадарскае прадпрыемства (выпал попелу і дравеснага вуглю, копка балотнай жалезнай руды, здабыча дзёгцю і скіпідару, конная трылёўка лесу да рума на Бярэзіне, вязаньне плытоў і лесасплаў і іншае), а таксама як тамтэйшы лавецкі асяродак актавалі ў Будзішчах не пазьней як з пачатку XVIII-тага стагодзьдзя. Адсюль і назоў Будзішча ад слова буда. Што тычыцца найменьня паселішча Шчучы Бор, то бор вядома ёсьць значны хваёвы лес, а шчучы азначае папракаемы або кляты ад слова ўшчуваць.
Прыехаўшы ў той вандроўцы ў Будзішча, спачатку ўбачылі тры сядзібы, якія ўяўлялі сабой добра дагледжаныя і крыху падноўленыя сялянскія забудовы. Агародаў пры іх не было. Было відавочна, што тыя тры двары візытуюцца новымі гаспадарамі час ад часу дзеля адпачынку. Моцна ўразіў апошні закінуты двор з раскошным садам, вялікай хатай на два жытлы і агромістым гумном з вялізнай але закінутай буслянкай.
Апошні двор у Будзішчах, які нас уразіў сваёй самабытнасьцю.
Адылі, на тым закінутым двары было адчуваньне, што тамака цепліцца нейкае кволае жыцьцё. Мы падышлі да бліжэйшага ганку і пачулі за дзьвярыма гукі ці тое ад радыё, або ад тэлевізара. Пагрукалі ў тыя дзьверы. Відавочна састарэлая гаспадыня адказала за дзьвярыма, запытаўшыся хто мы такія. Я адказаў, што мы прыехалі паглядзець на пушчу і хутары. Яна сказала, што слаба бачыць, цяжка рухаецца, усяго незнаёмага палохаецца і адчыняць ня будзе. Акрамя таго яна сказала, што яе завуць Маруся Шчарбацэвіч. І яшчэ Маруся сказала, што тутай раней усе былі Шчарбацэвічы, жылі чатыры браты па чатырох дварох, а цяперака яна адна і вельмі самотная. Больш нічога і пайшла да тэлевізара.
Потым мы завіталі на хутары Шчучы Бор, што складаўся з раскіданых па лесе васьмі хат. У дзьвух зь іх жытлавалі ўжо не маладыя людзі. Адна з іх ветлівая і спагадлівая Ліда Міхалевіч распавяла нам, што ў міжваенны час у Будзішчах жылі чатыры браты Шчарбацэвічы: Мікола, Пятрук, Лявон і Панас. Іхнія двары цалкам утваралі засьценак, то бок кожны зь іх меў асобны двор і надзел на куплёнай зямлі. Былі тыя браты і іхнія радзіны добрага дастатку. Браты працавалі на трылёўцы і сплаве лесу, мелі шмат быдла, а яшчэ былі заўзятымі паляўнічымі, а таксама лавілі шмат рыбы і рачных ракаў крыгамі. Тая Маруся была жонкай аднага з сыноў Міколы Шчарбацэвіча. Яго, як і бацьку, клікалі Мікола.
Пра сябе і Шчучы Бор Ліда са скрухою распавяла, што жыве адна. Яе мужык памёр і ўжо даўно, дзеці разьехаліся, але хоць раз на два тыдня хтось і прыяжджае. Рэгулярна ходзіць аўтакрама, пэнсію да хата прывозіць паштарка, і слава Богу. Яшчэ яна сказала, што ў Шчучым Бары ёсьць яшчэ адна хата стала жылая, дзе мешкаюць два пажылых чалавека, але там мужык часта выпівае. Але нічога, усё ж якія-та суседзі, усё ж не адна. Працую з агародам, а з жывёльнай гаспадаркі застаўся толькі вось гэты каток, але гадоў дзесяць таму было аж тры мыкі, і здавалі шмат малака ў Даўнараўскі калгас, тым і зараблялі. Таксама Ліда зацеміла, што ў Шчучым Бары раней былі ўсе Міхалевічы як і яна. Нас уразілі разваліны хутара перад ейнай хатай са старымі берастамі. Я запытаў, чый ён быў. Ліда адказала, што тамака жытлавала другая Ліда Міхалевіч з мужыком Іванам, але састарэлі і паўміралі.
Разваліны хутара Міхалевічаў у Шчучым Бары.
Цалкам гэтая вандроўка нас вельмі ўразіла, цяжка сфармуляваць чым, адылі нейкіх думак, пацуцьцяў і ўражаньняў пакінула цэлы ворах.
Comments