Пушчанскія знічкі кошта вялікай перамогі

З сярэдзіны красавіка і да ўчарашняга дня я штодзень бываў у Налібоцкай пушчы, дасьледваючы размнажэньне ваўкоў ды іхнія логвішчныя паводзіны. Блукаючы па пушчанскіх абшарах, літаральна штодня я бачыў помнікі на магілах, за якімі хаваюцца людзкія трагедыі часу Другой сусьветнай вайны. Гэта Паўдарожжа, Яськава-Гвінты, Яськава-Дубіцкія, Козе Пенна, Гарадовічскія груды або Першая Валяватка, Новы Двор, Рудня Налібоцкая, Баркі, Пятрусь-Гара ды й шмат якія іншыя мейсцы, дзе відаць адно толькі контуры нейкіх магіл, але помнікаў на іх няма ды невядома, хто тамака пахаваны, як тое ў Галянёва. Усё гэта дае важкі напамін аб тым, якім дарагім коштам далася нашаму народу перамога над нямецка-фашытоўскімі захопнікамі ў той вайне. Праходзячы паўз тыя магілы людзкога гора штораз разчульваешся ды мяркуеш, каб, крый Божа, гэтакія жахі больш не паўтарыліся. У час, калі ў Беларусі, людзі сьвяткавалі васьмідзясятыя ўгодкі той вялікай перамогі гэты напамін аб ахвярах Другой сусьветнай вайны быў асабліва значным.

Алесь Шэцаў, 1940 год.

Таксама гэтымі днямі я шматкроць прыгадваў сваіх двух дзядоў па кудзелі Алеся Шэцава і па мячы Рыгора Сідаровіча, якіх я ніколі ня бачыў, бо абодва яны заўчасна загінулі ў той вайне.

Алесь Шэцаў загінуў у перышыя дні вайны. Ён быў ротным камандзірам у памежным аддзеле пры Гародні. Алесь ня меў ілюзый наконт сваёй блізкай загібелі і з пачаткам вайны разьвітаўся з маёй бабуляй, а тады маладой жанчынай навекі. Яму было ўсяго сорак гадоў. Мая бабуля Вольга пражыла зь ім толькі сем гадоў. Другога шлюба ў яе не было. Яна адна расьціла дачку Рыту - маю маці.

Рыгор Сідаровіч, 1913 год.

Другі дзед Рыгор Сідаровіч ваяваў на кані з шабляй у казацкім аддзеле яшчэ ў Першую сусьветную вайну. Нягледзячы на жорсткая баі, ён выжыў, хаця і быў цяжка паранены на самым яе прыканцы. Потым Другая сусьветная вайна, у якой ён прайшоў артылерыстам ад Беларусі і да нямецкага Берліна. Адтуль напрыканцы красавіка 1944 года ён пісаў жонцы Тацяне, што кулі яго ня беруць, што вось ужо хутка нашы войскі возьмуць Берлін і ён жывы вернецца да сваёй радзіны з пяцьцю дзецьмі ў родныя Зямцы што пад Воршай. Але лёс ня быў да ўсіх іх літасьцевы. Літаральна напярэдадні той вялікай перамогі нямецкі снарад трапіў у аўтамабіль, на якім Рыгор ды іншыя ваўскоўцы перасоўваліся. Усе й у тым ліку Рыгор Сідаровіч загінулі. Яму ішоў толькі 52 год.